برای توضیح دلایل قفل شدن کد ملی، لازم به توضیح است، پیرو تصویب و ابلاغ دستور العمل ساماندهی اجرای احکام مدنی، امکان مسدود کردن کد ملی محکوم علیه در دعاوی مالی، ایجاد شد.

همچنین، امکان مسدود کردن کد ملی برخی متهمین و محکومین، نظیر سربازان فراری و… از سوی مقام قضایی، وجود دارد. بنابراین، در یک جمع بندی کلی باید گفت، مهم ترین دلایل قفل شدن کد ملی، موارد زیر هستند:

 در مواردی که پس از صدور حکم قطعی در دعاوی مالی و صدور اجراییه، محکوم علیه، از پرداخت بدهی خود، خودداری می ورزد، این امکان وجود دارد که محکوم له، از اجرای احکام مرجع صادر کننده رای، تقاضای مسدود کردن کد ملی و به تبع، ممنوع الخدماتی و توقیف حساب ها و اموال محکوم علیه را داشته باشد.

 در شرایطی که برای دادگاه رسیدگی‌ کننده به اعسار و صادر کننده حکم آن، محرز گردد، شخصی با هدف فرار از پرداخت دین، مرتکب تقصیر شده تا موجب اعسار وی شود، دادگاه می تواند دستور ممنوع الخدماتی و مسدود کردن کد ملی وی را صادر نماید.

  مسدود شدن کد ملی سربازان فراری از خدمت اجباری سربازی به دستور دادسرای نظامی، مسدود کردن کد ملی از سوی مقام قضایی دادسرا به منظور تکمیل قرار تامین کیفری، مسدود کردن کد ملی توسط اجرای احکام کیفری، به علت وجود بدهی های مالی به دستگاه قضایی، اعم از جزای نقدی یا وجه الکفاله، از دیگر علل مسدود شدن کد ملی هستند.

به موجب دستورالعمل ساماندهی و تسریع در اجرای احکام مدنی و به منظور احقاق حقوق عامه و بهبود و تسریع در روند اجرای احکام مدنی، در بند ح دستور العمل نامبرده مشروح می دارد:

ح‌: ایجاد ظرفیت جهت ممنوع‌ الخدمات کردن و انسداد حساب محکومان مالی، موضوع مواد ۱۷ و ۱۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی.

بنابراین به موجب مصوبه اخیر التصویب می توان کد ملی افرادی که به موجب حکم دادگاه محکوم به پرداخت مبلغی می شوند را مسدود نمود.

 در پی آن فرد از بهره مندی حقوقی همچون افتتاح حساب بانکی، انتقال هر گونه سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی و تمدید اعتبار کارت بانکی و… محروم می شود.